آناناس (نهالستان جلیلی)

آناناس

نام لاتین: pineapple

نام علمی: Ananas comosus

خانواده: Bromeliaceae

موطن اصلی آناناس آمریكای مركزی میباشد. گیاهی تك ‌لپه ‌ای، گرمسیری و علفی چند ساله است. دارای یك گل ‌آذین و میوه انتهایی بوده و مشخصه ی اصلی این خانواده گلدهی شاخساره برای یك ‌بار است. آناناس به وسیله پا جوش‌ هایی كه از پایه ساقه بلند می‌شود جایگزین میگردد. از نظر سیستم ریشه‌ ای، ریشه ‌های آن سطحی، محدود و نابجا بوده و به شكل افقی تا 60 سانتی ‌متر و عمق تا یك متر گسترش دارند. وقتی پاجوش‌ ها را می‌ كاریم ریشه‌ ها در اعماق پایین ‌تر قرار می‌گیرند، ولی اگر ساقه جوش‌ ها و تنه جوش ‌ها را بكاریم ریشه‌ های آن بالاتر آمده و در سطح خاك قرار میگیرد و به خاطر بالا بودن ریشه ‌ها و سطحی بودن آنها مزرعه آناناس را هر 4-3 سال یك ‌بار تجدید میكنند.

آناناس مثل موز ساقه ی كاذب دارد كه از به هم پیوستن دمبرگ ‌ها به وجود می ‌آید. برگ‌ ها از ساقه بزرگترند، رنگ برگ‌ ها معمولاً در قسمت فوقانی قرمز ابلق و در سطح زیرین خاكستری نقره‌ ای است. تعداد برگ‌ ها به 80-60 عدد میرسد. ساختمان برگ طوری است كه در سطح رویی فاقد روزنه بوده و در سطح زیرین دارای روزنه است. در هر میلی متر مربع برگ 85-70 روزنه دارد. یكی از سلول‌ های كناری روزنه رشد كرده و به ‌صورت در پوش روی روزنه قرار می ‌گیرد این درپوش به صفحه تریكوم معروف است. لذا تعرق را به حداقل میرساند. برگ‌ ها به شكل روزت هستند. همچنین برگ ‌ها نوك تیز و پهن هستند. برگ‌ ها كمی فرورفته بوده و آب را به سطح پایین و ریشه‌ ها هدایت میكنند. حاشیه برگ‌ ها در برخی ارقام دارای مقداری خار است، این خار ها هر قدر كمتر و نرم ‌تر باشند بهتر است. در كولتیوار های اصلاح شده كمتر و نرم‌ ترند. برگ‌ ها قبل از گلدهی باز میشوند. جوانه انتهايي ساقه گل را به ‌وجود مي ‌آورد. گل‌ های آناناس دو جنسی و كامل است. یعنی اعضای گل 3 یا مضربی از 3 است. 3 كاسبرگ، 3 گلبرگ و 6 پرچم و یك مادگی دارد و تخمدان 3 برچه‌ای دارد. گل ‌آذین آن 200-100 گل دارد كه باعث تشكیل میوه مركب می‌شود كه syncarpe ناميده دارد. گل‌ ها دارای شهد است هر میوه مركب از چند گل جدا از هم تشكیل شده كه بر روی یك گل ‌آذین متراكم قرار دارند. مثل توت سفید، انجیر و آناناس. در آناناس میوه مركب، تركیب میوه‌ چه ‌های شبیه سته، پایه كاسبرگ‌ ها و براكته‌ه ای گل میباشد. میوه رسيده شبیه میوه كاج بوده ولی ابعاد آن فرق می‌كند بطور متوسط عریض‌ترین قسمت در ته میوه است. وزن میوه حدوداً میانگین 2/2 كیلوگرم است (در رقم Cayenne ).

گوشت میوه رسیده سفید تا زرد است. قسمت خوراكی میوه 60% كل میوه را تشكیل می ‌دهد و 85% قسمت خوراكی میوه را آب تشكيل مى‌ دهد. در بالای میوه تاج (crown) میوه وجود دارد. كه حاوی 50-15 عدد برگ است و از این قسمت نیز برای ازدیاد استفاده می‌ كنند. فایده دیگر crown این است كه سایه روی میوه در حال نمو ایجاد می‌كند و لذا احتمال آفتاب سوختگی میوه را كاهش می ‌دهد. زیر میوه تنه جوش یا slip  وجود دارد و در كنار برگ ‌ها پاجوش ديده مي ‌شود. هم چنین بر روی ریشه پاجوش ‌های زیرزمینی توليد مي‌ گردد.