نهال صنوبر (نهالستان جلیلی)
نهال صنوبر:
نهال صنوبر گونه ای پهن برگ و نور پسند و خزان کننده است . گلها معمولا قبل از برگ در اوائل بها ظاهر میشود. گونه های صنوبر دو پایه هستند یعنی گل های نر و ماده آنها هر یک بر روی درختان جدا جدا قرار دارند بذر در داخل کپسول بوده که هر کپسول نیز غالبا دارای ۲ تا ۴ دریچه است در انتهای هر بذر کرک های سفید رنگ ابریشم مانندی قرار دارد که به پخش و انتشار آن کمک زیادی میکند پوست تنه درختان جوان اکثرا سفید و یا سبز رنگ بوده و با افزایش سن شیارها ی عمیق و نیمه عمیق در آن ظاهر شده و رنگ آن نیز تیره میشود. برگها به شکل قلبی و یا تخم مرغی کشیده با کناره دندانه دار روی دمبرگ بلند قرار دارند جوانه ها معمولا با یک ماده مومی شکل پوشیده شده و حالتی براق دارند. جنس populus که در فارسی و به طور عام صنوبر نامیده میشود نام های فراوانی از جمله تبریزی . راجی . کبوده . سفیدار . یا سپیدار دارد.
گونه های صنوبر عبارتند از:
۱- سپیدار:P.alba درختی ست ستونی شکل و بلند. پشت برگها روشنتر است و نقرهای رنگ میباشد ارتفاع آن ۲۵-۱۸ متر و بسیار مقاوم است. در باغهای تاریخی و قدیمی زیاد کاشته میشده است چه به عنوان باد شکن در حاشیهها و بعضاً در مسیرهای اصلی نیز کاشته میشد.
۲- صنوبر خاکستری: P.canescens ارتفاع آن به ۳۰ متر میرسد. اندازه برگ آن با درخت سپیدار تفاوت دارد. پوست تنه آن خاکستری مایل به زرد میباشد.
۳- تبریزی: ( اشالک، صنوبرآسیایی، صنوبر لمباردی)P.nigra var Italica از درختان با ارتفاع زیاد میباشد. معمولاً در کنار باغها کاشته میشده است. برگهای آن لوزی شکل و زیبا که درازی برگها بیش از پهنای آن میباشد. در پاییز به رنگ زرد قناری در میآید.
۴- صنوبر لرزان: ( آشنگ ) P.tremula برگهای آن شبیه درخت نارون است.
۵- پده P.eupratica مخصوص نواحی گرم است.
صنوبر دلتوئیدس (صنوبر شرقی)
نام علمی: Populus deltoides Marsh.
تیره: بید (Salicaceae)
نام انگلیسی: eastern poplar, cottonwood, northern cottonwood
صنوبر دلتوئیدس (صنوبر شرقی) درختی ست پهن برگ به ارتفاع تا ۳۰ متر، با شاخه های گسترده و راست، مولد تاجی به نسبت پهن و تنک. شاخه ها کمی گوشه دار یا تا حدی استوانه ای. در شاخه های مسن تر اغلب با زاویه های مشخص، بدون کرک. جوانه ها مایل به قهوه ای، چسبناک. برگ ها دلتایی- تخم مرغی یا تخم مرغی پهن، نوک دار، با قاعده ای متمایل به قلبی تا سربریده و ۲ یا ۳ غده با لبۀ دندانه ای- کنگره ای درشت خمیده (کمانی)، در قاعده و رأس کامل، با مژه های متراکم، به طول ۷- ۱۲ سانتی متر و عرضی در همین حدود، فلس ها منقسم به لَپ های نخی شکل. پرچم ها ۴۰- ۶۰ تایی، کلاله ها ۳- ۴ تایی. گل آذین میوه دار به طول ۱۵- ۲۰ سانتی متر.
با توجه به اینکه صنوبر بیش از ۸۰درصد درخت کاری غیرجنگلی کشور را تشکیل میدهد، بزرگ ترین بخش تولید چوب غیرجنگلی نیز متعلق به این گونه است.
مقدار آب مورد نیاز برای کشت صنوبر، بیش از درختان میوه است، اما در مناطقی مانند جلگه های جنوبی دریای خزر که آب فراوان است، به دلیل کمبود زمین نمیتوان بطور گسترده صنوبرکاری کرد.
بنابر آمار، سالانه در حدود دو میلیون مترمکعب چوب صنوبر در کشور تولید میشود که معادل ۴۰ درصد کل چوب مصرفی است.
این گونه درختی به دلیل سازگاری زیاد و رشد سریع، برای رفع نیاز به چوب کشور مناسب است.
هم اکنون در حدود ۳۰هزار هکتار از جنگلهای جلگهای شمال به کشت و پرورش صنوبر اختصاص یافته که معادل ۲۷درصد صنوبرکاری در کشور است.
بعضی از گونههای صنوبر، نظیر تبریزی ( Populus nigra L. var. pyramidalis ) از گذشتههای دور در ایران کشت میشد ولی گونههای متداول فعلی که با هدف تولید چوب در کوتاه مدت کاشته میشوند، اغلب وارداتی هستند.